ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢༨ རེས་གཟའ་མིག་དམར།
༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢༧ ཉིན་ཏེ། འདས་པའི་ལོ་བཅུའི་རིང་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པས་རྡ་རམ་ས་ལའི་སྤྱི་ཚོགས་སྡེ་ཚན་ཁག་ནང་མིང་བཀོད་ཐུབ་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་གང་ཐུབ་ཅི་ནུས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་སྣ་མང་ཞིག་བསྒྲུབས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་དམིགས་བསལ་མི་མང་སྐྱོ་པོ་རྣམས་ལ་ཐད་ཀར་གཟིགས་སྐྱོང་དང་། དངོས་ཡོད་དཀའ་ངལ་ཅན་ལ་རོགས་སྐྱོར་གྱིས་མཚོན་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དོན་དང་ལྡན་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། ང་ཚོས་ལས་འཆར་འདི་སྡེ་ཚན་ལྔ་ལ་དབྱེ་ཡོད།
༡། ཤེས་ཡོན་སྡེ་ཚན།
ཤེས་ཡོན་སྡེ་ཚན་གྱི་ཁྲོད་ང་ཚོས་བོད་ནས་གསར་དུ་ཕེབས་པའི་སློབ་མ་རྣམས་ལ་དབྱིན་ཡིག་འཛིན་གྲྭ་དང་། གློག་ཀླད་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་འཛིན་གྲྭ་ཞིག་གོ་སྐབས་སྐྲུན་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ང་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་སྡེ་ཚན་འདི་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ནང་རྒྱ་གར་གཞུང་ (National Institute of Open Schooling) གི་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་དམའ་རིམ་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་སའི་སློབ་གཉེར་ཁང་དང་པོ་འདི་ཆགས་ཡོད། སློབ་གཉེར་ཁང་འདི་བརྒྱུད་སློབ་གྲྭར་བསྐྱོད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་མ་ཐོབ་པའི་སློབ་མ་རྣམས་ལ་སློབ་མ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཤེས་སྟོབས་ལ་ལྟོས་ཏེ། ལོ་གཅིག་ནང་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་འཛིན་གྲྭ་བརྒྱད་པའི་ཕྱག་ཁྱེར་འབུལ་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། དམའ་རིམ་གྱི་སློབ་སྦྱོང་ཐོན་ཟིན་པའི་སློབ་མ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ལ་འདི་ལོ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ (National Open Schooling) འོག་འཛིན་གྲྭ་བཅུ་པའི་ཡིག་རྒྱུགས་ཀྱི་གྲ་སྒྲིག་ཆེད་ཟུར་དུ་སློབ་ཁྲིད་སྦྱོང་བརྡར་ཞིག་ཀྱང་གོ་སྒྲིག་ཞུ་བཞིན་ཡོད། བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་ནང་ཡོད་པའི་བོད་རིགས་སློབ་གྲྭའི་ཚན་རིག་དགེ་རྒན་མང་དག་ཅིག་ལ་ཚན་རིག་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཟབ་སྦྱོང་འབུལ་ཐུབ་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་ཆོས་དགེའི་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་ལ་ང་ཚོས་ དངུལ་གྱི་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་ཡང་ཞུས་ཡོད། སྦྱིན་བདག་རྣམ་པས་ཐུགས་བརྩེ་ཆེན་པོས་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་གནང་བར་བརྟེན་ནས། ད་བར་གཞི་རིམ་སློབ་སྦྱོང་ཟིན་པའི་དངོས་ཡོད་དཀའ་ངལ་ཅན་གྱི་སློབ་མ་ ༨༠ ཙམ་ལ་ཆེད་ལས་སློབ་སྦྱོང་བྱ་རྒྱུའི་སློབ་ཡོན་འབུལ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། སློབ་ཡོན་འབུལ་བའི་སློབ་མ་མང་པོ་ཞིག་མཐོ་རིམ་སློབ་སྦྱོང་ཟིན་རྗེས་ད་ལྟའི་ཆར་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་ཏུ་ཕྱག་ལས་གནང་མུས་ཡིན། བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་འགའ་ཞིག་ལ་རྨང་གཞིའི་དགོས་མཁོ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཆེད་ང་ཚོས་གང་ཐུབ་ཅི་ནུས་ཀྱིས་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་ཡང་ཞུས་ཡོད།
༢། འཕྲོད་བསྟེན་སྡེ་ཚན།
བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་སྡེ་ཚན་གྱི་ངོས་ནས་རྡ་རམ་ས་ལའི་གཡས་གཡོན་དུ་ཡོད་པའི་ནད་པ་དང་། རྒས་འཁོགས་རྣམས་ལ་ལྟ་སྐྱོང་དང་། སྨན་གྱི་མཐུན་རྐྱེན། དེ་བཞིན་ཁེར་རྐྱང་དུ་ལུས་པའི་རྒས་འཁོགས་རྣམས་ལ་གང་ཐུབ་ཅི་ནུས་ཀྱིས་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་ཞུ་བཞིན་ཡོད། དམིགས་བསལ་སྦྱོང་བརྡར་ཡོད་པའི་སྨན་ཞབས་རྣམས་ནས་ནད་པར་ལྟ་སྐྱོང་དང་། ནད་པ་གསར་པ་རྣམས་ལ་ཉེ་འགྲམ་གྱི་སྨན་ཁང་ཁག་ཏུ་ཕྱག་རོགས་གང་ཐུབ་ཅི་ཐུབ་ཞུ་བཞིན་ཡོད། འཕྲོད་བསྟེན་སྡེ་ཚན་གྱི་ངོས་ནས་ཁྲག་སྦྱིན་སྡེ་ཚན་ཞིག་གསར་དུ་བཙུགས་ཏེ་ད་ལྟའི་ཆར་ཁྲག་སྦྱིན་གནང་བློ་ཡོད་པའི་ཚོགས་མི་ ༢༥༠ ནང་ནས་ཚོགས་མི་ ༡༦༥ ཙམ་གྱི་ནང་པ་ཁྲག་དགོས་མཁོ་ཁག་ལ་ཁྲག་སྦྱིན་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་སྨན་བཅོས་ལྟ་སྐྱོང་ལས་གཞིའི་སྒྲོམ་གཞི་དེ་དང་མི་འགལ་བའི་ཐོག་ནས་ང་ཚོས་ནད་པ་སྐྱོ་པོ་རྣམས་ལ་ལུས་གཞི་བརྟག་དཔྱད་མཚོན་པའི་སྨན་ཡོན་མཐུན་རྐྱེན་ཡང་གང་ཐུབ་སྦྱོར་བཞིན་ཡོད།
༣། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་སྡེ་ཚན།
Denmark དང་ Sweden ནང་རྟེན་གཞི་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པས་ཐད་ཀར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་བརྒྱུད་ནས་རྒན་ཕོགས་སྤྲོད་བཞིན་པའི་ཐོག་ང་ཚོས་ད་ལྟའི་ཆར་རྡ་རམ་ས་ལའི་ཉེ་འཁོར་དུ་ཡོད་པའི་རྒས་འཁོགས་ ༥༥ ལ་རྒས་ཕོགས་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་སྦྱོར་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ལ་དྭགས་འབྲོག་པའི་ས་ཁུལ་དང་། བྱང་ཤར་ཁུལ་དུ་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་བརྒྱུད་རོགས་རམ་ཞུས་ཡོད།
༤། དུད་འགྲོ་ལྟ་སྐྱོང་སྡེ་ཚན།
དུད་འགྲོ་ལྟ་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་འདིས་གཙོ་བོ་རྡ་རམ་ས་ལའི་ཉེ་འཁོར་དུ་ཡོད་པའི་ཁྱིའི་སྐྱེ་སྒོ་འགོག་ཐབས་དང་། ཁྱི་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ལྟ་སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། འདས་པའི་ལོ་བཅུའི་ནང་རྡ་རམ་ས་ལ་དང་། ཉེ་འཁོར་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས། དེ་བཞིན་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཁྱོན་བསྡོམས་ཁྱི་ ༤༠༠༠ ལྷག་ལ་སྐྱེ་སྒོ་བཀག་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། རྡ་སར་ཁྱི་སྨྱོན་གྱི་སྐད་ཆ་ཐོས་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་ཡང་གཙོ་བོ་ང་ཚོས་ཁྱི་སྨྱོན་གྱི་སྔོན་ཁབ་བརྒྱབ་པས་འབྲས་བུ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད། ལོ་ལྟར་རྡ་རམ་ས་ལའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་གྲོང་གསེབ་དང་། སློབ་གྲྭ། དགོན་པ། དེ་བཞིན་སྲང་ལམ་གྱི་ཁྱི་ ༡༠༠༠ ལྷག་ལ་ཁབ་རྒྱག་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
༥། རང་ཚུགས་ཐུབ་པའི་ཚོང་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སྡེ་ཚན།
སྡེ་ཚན་འདིའི་འོག་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པ་དང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ལམ་ནས་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ནང་རང་ཚུགས་ཐུབ་པའི་ཚོང་ལས་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་གོ་སྒྲིག་ཞུ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་ས་གནས་རྡ་རམ་ས་ལ་དང་། ཅཱ་མུ་ཌ། སྦིར། ཌལ་ཧོར་བཅས་ཀྱི་བོད་པའི་ཚོང་པ་ཁག་ལ་ཚོང་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་ཀྱི་འགྲོ་སྟངས་དང་ཁྲལ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ཡང་འབུལ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། འདས་པའི་ལོ་བཅུའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་ཕྱི་བལྟས་ཤིག་བྱས་ན། ང་ཚོའི་ཚོགས་པ་འདི་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་གང་ལ་གང་ཙམ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་ཞིག་བྱུང་སོང་སྙམ་པའི་རང་ཉིད་ལ་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་ཡོང་བཞིན་འདུག ང་ཚོས་འདས་པའི་ལོ་བཅུའི་ནང་གཟེངས་སུ་ཐོན་པའི་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་ནི་གཙོ་བོ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེའི་བཀའ་དྲིན་དང་། ཡང་སྒོས་གཏོང་ཕོད་ཅན་གྱི་སྦྱིན་བདག་རྣམ་པ། ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་སྒེར་པ་བཅས་ནས་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་གྱིས་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་གནང་མེད་ཚེ། འདི་ལྟ་བུའི་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་ཞིག་ཡོང་ཐབས་བྲལ། དེར་བརྟེན་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་། ང་ཚོའི་སྦྱིན་བདག་རྣམ་པ། དམིགས་བསལ་ Denmark དང་ Sweden དུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པ། France ཡོད་པའི་ Grainnesd’ Avenir ཚོགས་པ། Holland དུ་ཡོད་པའི་ SHAT ཚོགས་པ། France ལ་ཡོད་པའི་ Nyamthak Rogpa ཚོགས་པ། Israel ཡོད་པའི་ IFTIP ཚོགས་པ། Australia ཡོད་པའི་ Bill and Bonita བཅས་ཀྱིས་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་གནང་བར་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པའི་ཚབ་ཞུས་ཏེ་སྙིང་ཐག་པ་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་དང་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ་ནས་ང་ཚོའི་ལས་འཆར་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་མཐུན་འགྱུར་ཤུགས་ཆེ་གནང་བར་བརྟེན་ལས་འཆར་མང་པོ་ཞིག་ལེགས་གྲུབ་ཐུབ་པ་བྱུང་སོང་བས་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་དུ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
Denmark རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩའི་ལས་ཁུངས་ཨ་མའི་དབུ་འཛིན་ལྭ་ཁ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་དུས་ནས་དུས་སུ་ལམ་སྟོན་དང་། གཟིགས་སྐྱོང་། དེ་བཞིན་ཚོགས་མི་གཞན་རྣམས་ཀྱང་རྒྱུན་ཆད་མེད་པའི་གཟིགས་སྐྱོང་དང་། མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་གནང་བར་བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལས་གཞི་ཁག་ལ་ཚགས་ཚུད་དང་བར་མཚམས་མེད་པ་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
འདས་པ་དང་ད་ལྟའི་ལོ་བཅུའི་ནང་རྒྱ་གར་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྣམ་པ་དང་། ལས་བྱེད། དང་བླངས་དགེ་རྒན། སྨན་པ། སྨན་ཞབས་པ་བཅས་ཚང་མས་ལྷག་བསམ་ཧུར་སྐྱེད་ཀྱིས་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་སྒོ་ནས་ཚོགས་པའི་ལས་དོན་ཐོག་འཐུས་ཤོར་མེད་པ་ཕྱག་ལས་གནང་བར་རྗེས་སུ་ཡི་རང་དང་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་བཞིན་ཡོད། ད་དུང་ཡིན་ན་ཡང་མུ་མཐུད་ནས་འདི་ལྟ་བུའི་ཕྱག་ལས་གནང་བའི་ཡིད་ཆེས་དང་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
ཡིད་སྐྱོ་བའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ལ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོར་བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་བསོད་ནམས་སྟོབས་རྒྱལ་མཆོག་དང་། ཚོགས་གཞོན་བཀའ་ཟུར་ཨ་ལགས་འཇིགས་མེད་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་རྣམ་གཉིས་སྐུ་ཚེའི་འཕེན་པ་རྫོགས་པར་བརྟེན། ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ལ་དུས་རྟག་ཏུ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་དང་མྱ་ངན་གུས་འདུད་ཞུ་བཞིན་ཡོད།
བོད་ཀྱི་བདེ་རྩ་ཚོགས་པས་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་པའི་ལས་དོན་མང་པོ་ཞིག་སྒྲུབ་ཐུབ་ཡོད་ནའང་། ད་དུང་ལས་དོན་མང་པོ་ཞིག་མ་འོངས་པར་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ལྷག་ཡོད་པར་བརྟེན། ང་ཚོས་དེ་ལས་ལྷག་པའི་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཞབས་ཕྱི་ཞུ་འདོད་ཀྱི་ལྷག་བསམ་དང་། འདུན་པ་བཅངས་ཡོད། མ་འོངས་པ་ཡིན་ནའང་ང་ཚོའི་ལས་འཆར་ཁག་ལ་གེགས་དང་བར་ཆད་མེད་པ་བྱ་བ་ལམ་ལྷོང་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་དང་བཅས། མཐའ་དོན་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་བསྐལ་བརྒྱར་བརྟན་ཅིང་ཐུགས་ཀྱི་བཞེད་དགོངས་མཐའ་དག་ལྷུན་གྱིས་འགྲུབ་པ་དང་། གཞིས་བྱེས་བོད་མི་མཉམ་འཛོམས་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་དང་བཅས་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས། །
