༢༠༡༤ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༧ རེས་གཟའ་པ་སངས།
༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༤ ཉིན་སི་ཀོ་ཊི་ལེན་ཌིའི་གྲོས་ཚོགས་ Scotland ནང་བོད་མིས་རང་ལུས་མེར་སྲེག་བཏང་བའི་སྐོར་བགྲོ་གླེང་ལྷུག་པོ་གནང་འདུག དེ་ཡང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་སྐུ་མོ་རེན་ཝ་ཊ་ Maureen Watt མཆོག་གིས་གྲོས་ཚོགས་ནང་གསུང་དོན། ཐོག་མར་ངའི་གྲོས་འཆར་འདིར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་དང་གྷ་རམ་པེན་ནང་Grampian རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཨ་བྷར་དིན་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ University of Aberdeen གི་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རིག་གཞུང་ཉམས་ཞིབ་ཚན་པའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་བཅས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ནང་དུ་ཤེས་ཡོན་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་གཞིའི་ཆེད་དཔལ་འབྱོར་བསྡུ་རུབ་ཀྱི་ལས་དོན་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་བ་ཙམ་མ་ཟད། བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཇི་ཡིན་སྐོར་གྷ་རམ་པེན་ས་གནས་ཡུལ་མི་རྣམས་ལ་གནམ་གཤིས་གྲང་ངར་ཆེ་ཆུང་སོགས་དཀའ་ངལ་ལ་མ་འཛེམ་པར་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བ་སོགས་ལ་བརྟེན་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། གཞན་ཡང་ཨ་བྷར་དིན་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རིག་གཞུང་ཉམས་ཞིབ་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་མར་ཊིན་མིལ་སི་ Dr. Martin Mills ལགས་སུ་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ཞིབ་ཕྲ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པ་དེས་ང་ཚོར་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་བྱུང་། དེ་བཞིན་བོད་དོན་ཐོག་སེམས་ཁུར་ཧ་ཅང་ཆེན་པོས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཨེ་དིན་བྷར་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭའི་ Edinburgh universityབོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་རྣམས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
བརྙན་འཕྲིན་གཟིགས་ཆེད་འདིར་གནོན།
ངས་དེ་རིང་གི་གྲོས་ཚོགས་ལས་རིམ་ནང་གྲོས་གཞི་འདི་འཁྱེར་དགོས་དོན་གཙོ་བོ་ནི། བོད་ནང་དུ་བོད་མི་ཁག་གཅིག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དམ་བསྒྲགས་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་དེར་ངོ་རྒོལ་མཚོན་ཆེད་ལས་འགུལ་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེན་པོ་མ་སྤེལ་ཐབས་མེད་ཆགས་ཡོད། འདས་པའི་ལོ་ལྔའི་ནང་བོད་མི་ ༡༢༧ རང་ལུས་མེར་སྲེག་བཏང་ཡོད་ཁོངས་ནས་མང་པོ་ཞིག་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་ཡོད། བོད་ནང་དུ་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གི་གནས་ཚུལ་ཐོག་མ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོར་བོད་མདོ་སྨད་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་ནང་བྱུང་ཡོད། རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་མཁན་བོད་མི་ཕལ་ཆེ་བ་ཁམས་དང་ཨ་མདོ་ནས་ཡིན་པའི་ནང་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཡིན་འདུག ས་ཁུལ་དེ་དག་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཕྱི་ལ་ཡོད།
ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ཕྱི་ཟླ་ ༩ པའི་ནང་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་ ༡༨ འཚོགས་བཞིན་པའི་སྐབས་དེར་བོད་ནང་དུ་ཧ་ལམ་ཉིན་མ་རེ་རེའི་ནང་བོད་མི་རེ་རེས་རང་ལུས་མེར་སྲེག་བཏང་ཡོད་ཁོངས་ནས་ཕལ་ཆེ་བ་ཞིང་པ་དང་། འབྲོག་པ། སློབ་ཕྲུག་བཅས་ཡིན། དེ་རྗེས་བོད་ནང་དུ་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་མཁན་ཕྲན་བུ་ཉུང་དུ་ཕྱིན་པའི་རྣམ་པ་ཐོན་ཡོད་ཀྱང་དེ་ནི་གཙོ་བོ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དམ་བསྒྲགས་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེ་བྱས་པར་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་འདུག རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་སའི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དམག་མི་ཧ་ཅང་མང་པོ་འགྲེམས་འཇོག་བྱས་ཏེ་མི་མང་གི་འགྲོ་སྡོད་ལ་དམ་བསྒྲགས་དང་། ཁ་པར་དང་བརྙན་འཕྲིན། ལག་ཐོགས་ཁ་པར། དྲ་རྒྱ་སོགས་གློག་ཆས་བརྒྱུད་ནས་འབྲེལ་ལམ་བྱ་རྒྱུའི་མཐུན་རྐྱེན་རིགས་ཉོ་ཚོང་བྱ་རྒྱུ་དང་དེ་བརྒྱུད་ནས་འབྲེལ་ལམ་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་རྫོགས་འཕྲོག་པ་དང་སྒོ་བརྒྱབ་པ་སོགས་དམ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེ་བྱས་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མི་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་མཁན་གྱི་ནང་མི་སྤུན་མཆེད་དང་གྲོགས་པོ་གྲོགས་མོ་ཚུན་ཆད་ལ་སྡིག་སྐུལ་བཏང་བ་དང་ལྐོག་རྔན་སྤྲད་པ་སོགས་བརྒྱུད་ནས་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་བོད་ནང་དུ་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གི་གནས་ཚུལ་སྦས་ཐབས་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་རིགས་མང་དག་ཅིག་བྱུང་ཡོད། དེ་བཞིན་རང་ལུས་མེར་སྲེག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་མཁན་གྲོང་པ་ཡོངས་ལ་གཞུང་གིས་གློག་གི་མཐུན་རྐྱེན་སོགས་ཐོབ་ཐང་སྤྲད་པ་རྣམས་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུ་དང་། རང་ལུས་མེར་སྲེག་བཏང་ནས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་ཕུང་པོ་ཞུགས་འབུལ་དང་བསྔོ་སྨོན་ཆེད་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་དགོན་པ་དེ་དག་སྒོ་རྒྱག་རྒྱུའི་ཉེན་བརྡ་ཡང་བཏང་ཡོད།
སྤྱིར་བཏང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནང་རང་ཤི་རྒྱག་མཁན་ཁོངས་ནས་མི་མང་འདུ་འཛོམས་ཡོད་སར་རང་ལུས་མེར་སྲེག་བཏང་སྟེ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་འཐོན་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། བོད་ནང་དུ་བོད་མིས་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་སྐབས་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་བ་དང་བདེ་འཇགས་གཏོར་བཤིག་གཏོང་མཁན་ཡིན་པར་བསྙད་འདོགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
བོད་མི་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་མཁན་ཁྲོད་ནས་རང་བཙན་གྱི་དགོས་འདུན་འདོན་མཁན་བརྒྱ་ཆ་བཞི་ལས་མེད་པར་བརྟེན་ཅིའི་ཕྱིར་བོད་མི་གཞན་ཚོས་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་བཞིན་ཡོད་བརྗོད་ན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་དམ་བསྒྲགས་བྱས་པ་མ་ཟད། སྐད་ཡིག་གི་རང་དབང་དང་ལས་ཀའི་གོ་སྐབས་འཕྲོག་པ། ཆུའི་ཐོན་སྐྱེད་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ། འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་དུ་གཏེར་ཁ་ཕོན་ཆེ་སྔོག་འདོན་བྱས་པ། དེ་བཞིན་བོད་རིགས་གནས་སྡོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་མང་པོའི་ནང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཉམས་ལེན་བྱ་རྒྱུར་དམ་བསྒྲགས་བྱས་པར་བརྟེན། བོད་མི་ཚོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་འཁོན་འཛིན་གྱི་བསམ་བློ་ཤུགས་ཆེ་བསླེབས་ཡོད། བོད་མིའི་དགོན་སྡེ་ཁག་ནང་ཆོས་བྱེད་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་ཀྱི་ཉིན་རེའི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོའི་ཐོག་ལའང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དམ་བསྒྲགས་དང་བསུན་གཙེ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་བོད་སྐད་འཇོག་མ་བཅུག་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་བཞིན་ཡོད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གཙོ་བོར་གྱུར་བའི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་རྒྱ་མི་རིགས་ཕོན་ཆེ་གནས་སྤོ་བྱ་རྒྱའི་བརྒྱུད་སྐུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ངས་བོད་མི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་པ་ཚེ་རིང་འོད་ཟེར་ལགས་ཀྱི་རྩོམ་ཞིག་མཐོང་སྐབས་ཧ་ལས་བྱུང་། ཁོང་ནི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་ནང་སློབ་སྦྱོང་གནང་མྱོང་ཡོད། ཁོང་རྒྱ་སྐད་དང་དབྱིན་སྐད་བདེ་པོ་ཡོད་པར་བརྟེན། འཛམ་གླིང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་འབྲེལ་བ་བྱས་ཏེ་བོད་མིའི་དཀའ་ངལ་རྣམས་དྲིལ་བསྒྲགས་གནང་བཞིན་ཡོད། འོད་ཟེར་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན། དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ནང་དེང་རབས་ཡར་ཐོན་ཅན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུར་བསྙད་དེ་ལྷ་སའི་ནང་བོད་མིའི་ཐུན་མིན་རིག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་གནའ་བོའི་བཟོ་བཀོད་དང་ཁོར་ཡུག་སོགས་རྩ་མེད་བཟོ་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན། འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རིག་གཞུང་གི་ཁོར་ཡུག་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་དེ་དག་མཚམས་འཇོག་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་ཞུས་ཡོད།
བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག་དང་བཀའ་དྲུང་མཆོག་ལ་ཞུ་རྒྱུར། སི་ཀོ་ཊི་ལེན་ཌིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གིས་དབུ་ཁྲིད་འོག་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་མང་དག་ཅིག་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་གཞུང་འབྲེལ་ཐོག་ཕྱོགས་ཕེབས་གནང་ཡོད་ཁོངས་སུ་བཀའ་དྲུང་མཆོག་ཀྱང་ཡོད། ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སུས་ཀྱང་རིག་གཞུང་ལ་དམ་བསྒྲགས་བྱས་ན་ཕུགས་བརྟན་གྱི་ཡར་རྒྱས་དང་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་ཐུབ་ཐབས་མེད། ཅེས་ར་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གིས་འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་སྙན་ཞུ་ཞིག་ཕུལ་བ་བརྒྱུད་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་དང་། བོད་མིས་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་དགོས་པའི་ཛ་དྲག་གནས་ཚུལ་སེལ་ཆེད་ཁོང་ཚོའི་དཀའ་ངལ་ལ་བསམ་གཞིགས་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས།།